213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 238. Maddesi uyarınca ücret bordrosu düzenlenmesi ve 4857 Sayılı İş Kanununun 37. Maddesi uyarınca düzenlenen ücret bordrosunun (ücret hesap pusulası) işçiye verilmesi zorunludur. İspat hukuku açısından ücret bordrolarının imzalı veya imzasız olmasının hukuki sonuçları farklıdır. İmzalı veya imzasız ücret bordrolarının geçerliliği ayrı bir yazının konusu olup bu yazımızda sadece bordro hilesi konusu incelenecektir.
Uygulamada bazı işverenler ücreti bölümlere ayırarak fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil günü ücreti ödemiş gibi ücret bordroları düzenleyebilmektedir. Bu şekilde düzenlenen ücret bordroları Yargıtay tarafından hileli olarak kabul edilmekte ve yapılan ilave tahakkuklar geçersiz sayılmaktadır.
Yargıtay’ın Bordro Hilesi Kriterleri Nedir?
Yargıtay genel itibariyle bordro netleri dönemler halinde sabit kalmasına rağmen bordro içeriğinde ücretin farklı kalemlere ayrıştırılmasını bordro hilesi olarak kabul etmektedir. Örneğin ücret 30.000,00 TL olmasına rağmen bordroda 20.000,00 TL olarak tahakkuk ettirilmesi ve geri kalan 10.000,00 TL’nin fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram olarak gösterilmesi durumunda temel ücretin 30.000,00 TL olduğu kabul edilecek ve hileli olarak tahakkuk ettirilen tutarlar ödenmemiş sayılacaktır.
Yargıtay 22. H.D. 13.11.2018 Tarih, 2018/14296 Esas, 2018/24286 Karar
” Ücret bordroları incelendiğinde, bordrolarda toplam net ödenecek tutarların dönemler halinde sabit kalmasına rağmen, bordro içeriklerinde bu tutarların çıplak aylık ücret, fazla çalışma, tatil ücreti ve ek kazanç adı altında farklı kalemlere ayrıştırıldığı görülmektedir. Toplam net ödenecek tutarlar, dönemler halinde sabit miktarlıdır. Dolayısıyla, bordrolardaki tahakkukların gerçek durumu yansıtmadığı ve bordro hilesi içerdiği, ek tahakkukların esasında aylık ücretin bir kısmı olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Anılan sebeplerle, bordrolarda asgari geçim indirimi haricinde kalan toplam net ödenecek tutar olarak gösterilen miktarın davacının aylık çıplak ücreti olduğu esas alınarak sonuca gidilmelidir. Mahkemenin aksi yöndeki kabulü hatalıdır.
3-Yukarıdaki bentte yapılan açıklamalar doğrultusunda, bordroların hile içerdiğinin, ek tahakkukların gerçeği yansıtmadığının, esasında aylık çıplak ücretin bir kısmı olduklarının anlaşılmasına göre; Mahkemece, tahakkukların varlığı gerekçe gösterilerek, fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti taleplerinin reddedilmesi hatalıdır. Bu yön dikkate alınarak, fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti talepleri yeniden değerlendirilmelidir.”
Yargıtay 9. H.D. 25.01.2022 Tarih, 2021/12852 Esas ve 25.01.2022 Karar
“Davalı tarafça sunulan imzasız bordroların incelenmesinde; bordrolarda aylık 42 saat fazla mesai ve iki gün hafta tatili tahakkuklarının yapıldığı görülmektedir. Örneğin Mayıs 2016 ayına ait imzasız bordronun incelenmesinde 42 saat fazla mesai ve iki hafta tatili tahakkuku yapılarak, davacının net hak edişinin 3.000,00 USD olduğu görülmüştür. Davacının dosya kapsamında bulunan diğer ücret bordroları da aynı şekildedir.
Yine davacının 13.03.2016-31.03.2016 tarihleri arasında Türkiyede olduğu Mart 2016 bordrosunda davacının 30 gün üzerinden yine aylık 42 saat fazla mesai ve iki hafta tatili çalışması tahakkuku ile net 3.000,00 USD ücret belirlenmiştir.
Bu açıklamalar karşısında davalı işyerinde bordro hilesi bulunduğu anlaşılmakla, bordro hilesinin söz konusu olduğu hallerde bordrodaki (fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti gibi) tahakkuklar aslında gerçekte bu çalışmaların karşılığı olan ücretler olmayıp, işçinin temel ücretinin bir parçası olduğundan, bu tahakkuk miktarları hiç dikkate alınmadan sonuca gidilmesi gerekmektedir.”
Çalışma Süreleriyle ilgili olarak İşçilerin Günlük ve Haftalık Çalışma Saatleri başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.
İş Başmüfettişi
Ayrıntılı bilgi için Hakkımda bölümünü inceleyebilirsiniz.
