İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce İş Kanununun 63. maddesine göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşuluyla yedi günlük bir zaman dilimi içerisinde kesintisiz 24 saat hafta tatili verilir. Sözleşmelerle bu 24 saatlik hafta tatili süresi arttırılabilir. Çocuk ve genç işçiler için bu süre en az 40 saattir. Bu yazımızda hafta tatili ücreti Yargıtay uygulamaları kapsamında tüm yönleriyle incelenecektir.
Hafta tatiline hak kazanmak için hangi sürelerin çalışma süresinden sayılacağı ile ilgili ayrıntılı bilgi için Hafta Tatiline Hak Kazanmak İçin Çalışılmış Sayılan Süreler başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.
Bir İş Karşılığı Olmaksızın Ödenmesi Gereken Hafta Tatili Ücreti Ne Kadardır?
İşçilere çalışmadıkları hafta tatili günü için bir iş karşılığı olmaksızın haftalık izin ücreti tam olarak ödenir. Bu ücret işçinin çalıştığı günlere göre bir güne düşen ücretidir. Saat ücretiyle çalışan işçilere ise hafta tatiline hak kazanması durumunda saat ücretinin 7,5 katı haftalık izin ücreti ödenir. Örneğin bir saatlik ücreti 10 TL olan bir işçinin haftalık izin ücreti 75 TL’dir.
Hafta Tatili Gününde Çalıştırılan İşçinin Hafta Tatili Ücreti Ne Kadardır?
Hafta tatili kullanmadan çalışan işçilere çalışmadan hak kazanacağı haftalık izin ücretine ilaveten fazladan çalıştığı hafta tatili günü için %50 (1,5 kat zamlı) zamlı hafta tatili ücreti ödenir.
Örnek: Günlük ücreti 100,00 TL olan bir işçi ay içinde iki hafta tatili gününde çalışmışsa o ay için ((100,00 x 30) + (100,00 x 1,5 x 2)) 3.300,00 TL ücrete hak kazanır.
Yargıtay 9. H.D. 20.02.2024 Tarih, 2024/14 Esas ve 2024/2797Karar.
“4857 sayılı Kanun’un 46 ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince, çalışılmayan hafta tatili günü için bir iş karşılığı olmaksızın işçinin ücreti tam olarak ödenir. Hafta tatilinde çalışan işçinin ücretinin nasıl hesaplanacağı kanunlarda düzenlenmemiş ise de Dairemizce hafta tatilinde yapılan çalışmanın fazla çalışma sayılacağı, buna göre ücretin yüzde elli zamlı ödenmesi gerektiği görüşü benimsenmiştir (Dairemizin 23.05.1996 tarihli ve 1995/37960 Esas, 1996/11745 Karar sayılı kararı). Buna göre hafta tatilinde çalışılmışsa, çalışma karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken bir yevmiye yanında, çalışmanın karşılığı da bir buçuk yevmiye olarak ödenmelidir.”
Hafta Tatilinde Bir Saat Çalışan İşçiye Ne Kadar Haftalık İzin Ücreti Ödenir?
Hafta tatili izni bölünerek kullandırılamayacağından bir işçinin hafta tatili gününde 1 saat dahi çalışması hafta tatili izninin hiç kullandırılmadığı anlamına gelir. Bu nedenle hafta tatili gününde çalışan işçilere bir günlük (7,5 saatlik) ilave ücret ödenmesi gerekir.
Örnek: Saatlik ücreti 10,00 TL olan bir işçi hafta tatili gününde 2 saat çalışmışsa bu işçiye 7,5 saatlik zamlı haftalık izin ücreti ödenir. Bu kapsamda ödenecek ilave ücret (10×7,5×1,5) 112,5 TL olacaktır.
Yargıtay 9. H.D. 24.05.2022 Tarih, 2022/5788 Esas ve 2022/6437 Karar.
“Hafta tatili izni kesintisiz en az yirmidört saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin yirmidört saatten az olarak kullandırılması hâlinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.”
Parça Başı Ve Yüzde Usulü Çalışanların Haftalık İzin Ücreti Nasıl Ödenir?
Parça başına, akort, götürü veya yüzde usulü ile çalışan işçilerin haftalık izin ücreti, ödeme döneminde kazandığı ücretin aynı süre içinde çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır. Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde haftalık izin ücreti işverence işçiye ödenir.
Parça başına, akort, götürü veya yüzde usulü ile çalışan işçiler hafta tatili gününde çalışırsa yukarıda anlatıldığı şekilde belirlenen haftalık izin ücreti zamlı olarak ayrıca ödenir.
Örnek: Dört haftada bir ücret alan ve işverenle parça başı ücret üzerinden anlaşan bir işçi yedi günlük zaman diliminde bir gün izin kullanacağından dört haftada fiilen 24 gün çalışmış olacaktır. Bu işçi parça başına 10 TL ücret alıyor ve dört haftalık periyotta 200 parça iş yapıyorsa yaptığı iş karşılığında 2000 TL ücret alacaktır. Ayrıca bu işçi her haftalık izin günü için 2000/24 = 83,33 TL ücrete hak kazanacağından dört hafta tatili için toplamda 333,32 TL haftalık izin ücreti hak edecektir. Sonuç olarak bu işçiye (2000 TL + 333,32 = 2333,32) 2.333,32 TL ücret ödenir.
Yargıtay H.G.K. 30.03.2021 Tarih, 2020/235 Esas ve 2021/375 Karar.
“Parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde, bir ödeme dönemi içinde kazanılan ücretler toplamı çalışılan gün sayısına bölünerek hesaplama yapılmalıdır. Yüzde usulünün uygulandığı işyerleri bakımından da işçinin o hafta elde ettiği ücretlerin toplamı altıya bölünerek tatil ücreti elde edilir. Yüzde usulü ya da parça başı ücret ödemesinin öngörüldüğü çalışma biçiminde hafta tatili ücreti, belirlenen günlük ücretin zamlı kısmına göre hesaplanmalıdır.”
Yargıtay H.G.K. 10.03.2022 Tarih, 2020/190 Esas ve 2022/289 Karar.
“Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti işverence işçiye ödenir”.
Rapor Alan İşçilere Haftalık İzin Ücreti Ödenir Mi?
Geçici iş göremezlik ödeneği alan işçilere geçici iş göremezlik süresine rastlayan haftalık izin ücreti Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından geçici iş göremezlik ölçüsü üzerinden ödenir. Örneğin günlük 50 TL geçici işgöremezlik ödeneği alan bir işçinin geçici işgörmezliği hafta tatili gününe denk gelirse Sosyal Güvenlik Kurumu bu işçiye 50 TL izin ücreti öder.
Maktu (aylık) ücretli işçilere hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam ödenmektedir. Yukarıda açıklandığı üzere bu şekilde tam ücret ödenen aylık ücretli işçilere hafta tatili günü için ayrıca ücret ödenmez. Aylık ücretli işçilerin hafta tatili geçici işgöremezlik süresine rastlıyorsa ve bu işçilere Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından geçici iş göremezlik ölçüsü üzerinden haftalık izin ücreti ödeniyorsa Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen geçici işgöremezlik ödeneği kadar ücret aylık ücretli işçilerin ücretinden kesilir. Aksi takdirde işçilere mükerrer ödeme yapılmış olacaktır.
Hafta Tatili Çalışmaları Karşılığında Serbest Zaman Kullandırılması Mümkün Müdür?
Hafta tatili dinlenme hakkı kapsamında olduğundan Yargıtay vermiş olduğu kararlarda hafta tatili çalışmalarının serbest zaman olarak kullandırılamayacağına hükmetmektedir.
Yargıtay 9. H.D. 24.05.2022 Tarih, 2022/5788 Esas ve 2022/6437 Karar.
“Ancak hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil günleri dinlenme hakkı kapsamında kaldığından, tatilde yapılan çalışma karşılığı serbest zaman kullandırılması kanuna aykırılık teşkil eder. Serbest zaman ancak fazla çalışma karşılığı verilebilir. Tatilde yapılan çalışma karşılığında izin verilmişse bu ancak mazeret izni olarak kabul edilebilir.”
Mazeretsiz Devamsızlık Yapan İşçiye Haftalık İzin Ücreti Ödenir Mi?
4857 Sayılı İş Kanunu uyarınca, bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen izinler hafta tatiline hak kazanmada çalışılmış gibi sayılan hallerdendir. Ancak işverenin izni ve onayı olmadan devamsızlık yapan işçiler haftalık çalışma süresini doldurmamış olacağından hafta tatiline hak kazanamayacaktır. Bu işçilere hafta tatili kullandırılmış olsa bile haftalık izin ücreti ödenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Örnek: Haftanın altı günü çalışılan ve Pazar günü kapalı olan bir işyerinde çalışan işçi Salı günü işverenin onayı ve izni olmadan devamsızlık yaparsa bu işçi haftalık izin ücretine hak kazanamayacaktır. Dolayısıyla bu hafta için işçiye yedi günlük ücret değil fiili olarak çalıştığı beş günün ücreti ödenecektir.
Hafta Tatilinde 7,5 Saati Aşan Çalışma Yapılması Durumunda Ne Kadar Haftalık İzin Ücreti Ödenir?
Hafta tatili günlerinde 7,5 saatin üzerinde çalışma yapılması durumunda 7,5 saati aşan sürelerin fazla çalışma ücretinde değerlendirilmek üzere haftalık çalışma süresine eklenmesi gerekir.
Örnek: Haftanın yedi günü ara dinlenmesi hariç günde 10 saat çalışan bir işçi ilgili haftada toplam 70 saat çalışmıştır. Bu durumda işçiye normal ücretine ek olarak 1 günlük (7,5 saatlik) haftalık izin ücreti ve (70-45-7,5) 17,5 saatlik fazla çalışma ücreti ödenmelidir.
Yargıtay 22. H.D. 20.02.2020 Tarih, 2017/27483 Esas ve 2020/3028 Karar.
“Şöyle ki; belirtilen dönemde davacının, ayın iki haftası haftanın altı günü, iki haftası ise haftanın yedi günü olmak üzere 07.00-17.00 saatleri arasında çalıştığı, günlük 1.5 saat ara dinlenme süresi kullandığı, tüm hafta çalışıldığında hafta tatili alacağı olarak hesaplanan 7.5 saati aşan 2.5 saat olduğu ve bu sürenin fazla çalışmaya eklenmesi gerektiği kabul edilmiştir. Ancak, hafta tatili gününde günlük 7.5 saati aşan ve fazla çalışmaya eklenmesi gereken süre hesaplanırken günlük çalışmadan önce ara dinlenme süresi düşülmeli bundan sonra bulunacak süreden de hafta tatili alacağı olarak hesaplanan 7.5 saat dışlanmalıdır.”
Yargıtay 9. H.D. 11.06.2019 Tarih, 2016/4118 Esas ve 2019/13095 Karar.
“Mahkemece yapılacak iş haftada 6 gün üzerinden fazla mesai hesaplanıp, 7. gün çalışmasının 7.5 saati aşan kısmı 6 gün üzerinden hesaplanan fazla mesaiye eklenerek sonuca gitmektir.”
Üst Düzey Yöneticiler İlave Hafta Tatili Ücreti Talep Edebilir Mi?
Yargıtay içtihatlarında kendi çalışma süresini kendisi belirleyen ve yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yöneticilerin bazı durumlarda fazla mesai ücreti talep edemeyeceği belirtilmiştir. Ancak Anayasal bir dinlenme hakkına ilişkin olan hafta tatili için bu durum geçerli değildir. Zira işçinin çalışma sürelerini kendisinin belirlemesi veya yüksek ücret alması Anayasal bir hakkın kullanımına engel teşkil etmemelidir.
Yargıtay 9. H.D. 27.06.2022 Tarih, 2022/7405 Esas ve 2022/8328 Karar.
“Davacı hafta tatili ücreti talebinde bulunmuş, İlk Derece Mahkemesi tarafından davacının hafta tatili alacağına hak kazandığı ancak çalışma saatlerini kendisinin belirlediği ve yüksek ücretle çalıştığı gerekçesiyle talebinin reddine karar verilmiştir. Hafta tatili ücreti, 4857 sayılı Kanun’un 46 ncı maddesinde “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir” şeklinde düzenlenmiştir. Hafta tatili dinlenme hakkına ilişkin olup işçinin ücretinin yüksek olması veya çalışma saatlerini kendisinin belirlemesi bu hakkın kullanımına engel teşkil etmez. Hafta tatilinde çalışan işçiye hafta tatili ücreti ödenmelidir.”
Hafta Tatilinin Toplu Kullandırılması Ve Sonuçları
Özellikle yerleşim yerlerine uzak bölgelerde yer alan işyerlerinde çalışan işçiler hafta tatillerini toplu olarak kullanmak istemektedirler. Ancak bu durum kanuna uygun olmadığından toplu olarak kullanılan hafta tatili izinleri geçersiz sayılabilecektir.
Yargıtay içtihatlarında, toplu izin kullanılan dönemlerdeki haftalarda hafta tatili izninin kullanıldığı, diğer haftalarda yedi günlük zaman dilimi içinde 24 saat dinlenme koşulu sağlanmadığından hafta tatili izninin kullanılmadığı, ancak toplu izin kullandığı günlerde çalışmadan 1 günlük yevmiye tutarındaki ücretini alan işçiye hafta tatili ücretinin sadece zamlı kısım olan 0,5 yevmiye üzerinden ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Örnek: Günlük ücreti 100,00 TL olan ve dört haftada bir kez dört gün hafta tatili iznini toplu olarak kullanan bir işçiye ilave (3 x 100,00 x 0,5) 150,00 TL haftalık izin ücreti ödenmelidir. (Bu işçi dördüncü haftada hafta tatili iznini kullanmış sayılacaktır.)
Yargıtay 9. H.D. 21.01.2021 Tarih, 2020/9026 Esas ve 2021/1796 Karar.
“Hafta tatili izni kesintisiz en az yirmidört saattir. Bunun altında bir süre için haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Hafta tatili izinlerinin işçinin dinlenme hakkına ilişkin olması sebebiyle, hafta tatili izninin yasal düzenlemenin amacına aykırı şekilde toplu olarak kullandırılamayacağına ilişkin kabul ile hafta tatili izninin toplu olarak kullandırılması halinde, hafta tatili ücreti alacağının hesaplanmasında, hafta tatilinin toplu kullanılmasına ilişkin belgelerde yazılı izin günlerinden ilgili haftaya (yedişer günlük zaman dilimleri nazara alınarak) denk gelen hafta tatili gününde işçinin dinlendiğinin kabulü isabetlidir. Ancak, işçinin toplu olarak izin kullandığı dönemde çalışması karşılığı olmayan 1 yevmiye tutarındaki ücretin de davacıya ödendiği dikkate alındığında davacıya sadece 0,5 yevmiyesi kadar ödeme yapılmalıdır.Buna göre de, mahkemece davacının toplu olarak kullandığı izinlerin hafta tatilinden sayılmayan ve fiilen çalışılmayan her bir günü için, 0,5 yevmiye üzerinden hesaplama yapılmalı ve bu suretle davacının hafta tatili alacağı belirlenmelidir.”
İş Başmüfettişi
Ayrıntılı bilgi için Hakkımda bölümünü inceleyebilirsiniz.
